Co to jest skarga pauliańska?

Skarga pauliańska jest to rodzaj powództwa, które wierzyciel może złożyć w sądzie w celu unieważnienia czynności prawnej dokonanej przez dłużnika w celu uszczuplenia swojego majątku. Dłużnicy często ukrywają swój majątek wykorzystując do tego umowy darowizny na rzeczy członków rodziny lub sprzedaży po zaniżonej cenie. Dzięki skardze pauliańskiej wierzyciel może częściowo unieważnić takie umowy. Z tego artykułu dowiesz się jak działa skarga pauliańska i jakie są terminy przedawnienia.

Skarga pauliańska – prawo

Skarga pauliańska wywodzi się z prawa rzymskiego. W polskim porządku prawnym jest unormowana w Kodeksie Cywilnym, w artykułach 527-534. Z tych artykułów wynika, że każdy z wierzycieli może wystąpić o uznanie bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli na jej skutek korzyści uzyskała osoba trzecia, która wiedziała o istnieniu długu lub mogła się o nim dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności.

Kodeks Cywilny określa, że czynności prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli jeśli dłużnik na jej skutek stał się niewypłacalny lub stał się niewypłacalny w wyższym stopniu. Taka sytuacja zachodzi na przykład wtedy gdy dłużnik dokona darowizny części lub całości swojego majątku albo też sprzeda go po zaniżonej cenie.

Kodeks Cywilny zawiera także przesłanki do uznania, że osoba trzecia wiedziała o sytuacji dłużnika lub mogła się o niej dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności. Te przesłanki występują wtedy gdy osoba trzecia, która uzyskała korzyść na skutek czynności prawnej dłużnika, to osoba pozostająca z nim w bliskim stosunku lub pozostająca z nim w stałych stosunkach gospodarczych.

Jeżeli czynnością prawną, która uszczupliła majątek dłużnika była darowizna to wierzyciel może wystąpić o uznanie jej za bezskuteczną nawet jeśli osoba obdarowana nie wiedziała o sytuacji dłużnika i nie mogła się o niej dowiedzieć. Każda darowizna, której dokonał niewypłacalny dłużnik lub która spowodowała jego niewypłacalność jest w myśl Kodeksu Cywilnego uznana za działanie na szkodę wierzycieli.

Kodeks Cywilny określa także tryb postępowania. Wierzyciel powinien wystąpić z powództwem przeciw osobie trzeciej czyli tej, która weszła w posiadanie majątku dłużnika. Przedawnienie następuje po 5 latach od dokonania czynności prawnej.

Skarga pauliańska – przykład

Kowalski ma dobrą pracę, z której osiąga spore dochody oraz wysoką zdolność kredytową. Ma bardzo dobry rating w BIK, ponieważ wziął już kilka kredytów, które spłacił w terminie. Pewnego dnia pod wpływem poradników obejrzanych na Youtube postanawia rozpocząć grę na giełdzie kryptowalut. Pierwsze sukcesy, które osiąga dzięki inwestowaniu swoich oszczędności utwierdzają go w podjętej decyzji. Aby zwiększyć skalę działań zaciąga kredyt gotówkowy w banku i inwestuje w kryptowaluty.

Niestety początkowe sukcesy kończą się utratą większości zainwestowanych pieniędzy, a w dodatku traci pracę. Nie chce zrezygnować z poziomu życia, więc przestaje spłacać raty kredytu. Postanawia ukryć swój majątek przed bankiem i podpisuje umowę darowizny ze swoją siostrą, w wyniku której staje się ona właścicielką mieszkania oraz samochodu.

Z powodu braku spłat rat kredytowych bank rozpoczyna windykację należności. Ponieważ monity telefoniczne i listowne okazują się bezskuteczne bank występuje do sądu o wydanie nakazu zapłaty, a następnie zleca egzekucję komornikowi sądowemu. Po pewnym czasie komornik informuje bank, że wartość majątku ruchomego dłużnika, który podlega zajęciu jest niewielka, na rachunkach bankowych nie ma żadnych środków, a dłużnik nie posiada nieruchomości ani żadnego źródła dochodów,

Dział windykacji banku dokonuje analizy dotychczasowej współpracy z klientem i znajduje umowę kredytu hipotecznego, który Kowalski spłacił kilka lat wcześniej. Ponieważ komornik stwierdził, że dłużnik nie ma żadnych nieruchomości dział windykacji sprawdza co się stało z nieruchomością, która była zabezpieczeniem kredytu hipotecznego, wykorzystując w tym celu Elektroniczne Księgi Wieczyste (https://ekw.ms.gov.pl).

Dział windykacji dociera do informacji, że nieruchomość należy obecnie do siostry dłużnika, a właścicielką została ona w wyniku umowy darowizny. Dział prawny banku rozpoczyna procedurę skargi pauliańskiej przeciwko siostrze Kowalskiego. Do sądu cywilnego wpływa pozew banku o uznaniu umowy darowizny nieruchomości za bezskuteczną w stosunku do banku. Są uznaje pozew za zasadny wobec czego bank może wystąpić do komornika o egzekucję należności z nieruchomości należącej obecnie do siostry Kowalskiego.

Nieruchomość zostaje sprzedana w wyniku licytacji, a uzyskana kwota pieniędzy po potrąceniu wynagrodzenia komornika oraz długu Kowalskiego wobec banku przekazana siostrze Kowalskiego.

Skarga pauliańska w skrócie

Na powyższym przykładzie widać jak działa skarga pauliańska. Aby była skuteczna muszą być spełnione następujące przesłanki:

• dłużnik dokonał czynności prawnej dotyczącej swojego majątku,
• czynność prawna uszczupliła jego majątek, przez co pokrzywdziła wierzyciela, ponieważ na jej skutek nie może on odzyskać należności,
• osoba trzecia na skutek czynności uzyskała korzyść majątkową,
• dłużnik wiedział, że działa na szkodę wierzyciela,
• osoba trzecia wiedziała lub mogła się dowiedzieć, że dłużnik działa na szkodę wierzyciela,
• jeżeli czynnością prawną była darowizna to jest nieistotne czy osoba trzecia wiedziała, że dłużnik działa na szkodę wierzyciela,
• wierzyciel musi wystąpić z pozwem przeciwko osobie trzeciej, a nie przeciwko dłużnikowi,
• od czasu wykonania czynności prawnej do złożenia pozwu upłynęło mniej niż 5 lat.

Kopiowanie artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Co to jest skarga pauliańska?